Samenstelling - Clusters - Meertraps

2 Cluster - 3 Cluster radiaal - 3 Cluster inline - 4 Cluster - 11 Cluster

Het clusteren van modelraket motoren houdt in, dat je meerdere motoren op hetzelfde moment ontsteekt: ze zitten naast elkaar, ze zijn geclusterd. Je kunt daarmee het draag-vermogen van je raket vergroten: de hoeveelheid aan startgewicht vergroten. Ook is het mogelijk om met meerdere lichtere motoren hetzelfde te doen als met één zware motor.

Clusteren levert wel wat problemen op bij het goed laten ontbranden van al die motoren. Want alles moet precies gelijk ontbranden. Als het model al omhoog gaat en een motor is nog niet ontbrand dan wordt hoogstwaarschijnlijk de ontbrander eruit getrokken en zal de motor ook niet meer ontbranden. Het gevolg is, dat je een deel van je draagvermogen verliest en je model minder hoog komt. Dit kan weer problemen opleveren voor een goede berging. Het goed en gelijktijdig laten ontbranden van een cluster is dus echt altijd een stuk lastiger dan een raket met één motor. Toch moet het kunnen natuurlijk, een mooie uitdaging! De Estes motoren zijn iets eenvoudiger te starten dan de Klima’s. Het zijn zwartkruit motoren. De Klima’s zijn composiet of witkruit motoren. Die hebben vooral veel druk nodig bij het branden. In het begin is dat er niet of minder en dus lastiger. Zeer belangrijk is een goede spanning op je lanceerkastje en verse batterijen die flink wat stroom kunnen leveren. (bij voorkeur 12V, sealed lood-accu, maar met minder kan ook) Niet alle batterijen zijn daartoe in staat. De oplaadbare batterijen kunnen dat vaak beter dan de gewone penlites. Zeker als je Lipo’s of NiMh gebruikt.

Cluster van 3 motoren, succsecvol gestart	Cluster van 2 motoren, slechts 1 gestart

Voordat je een model lanceert, kun je natuurlijk een test of meerdere, doen met de ontbranders en of dat werken gaat. Kost je wel twee of meer ontbranders, maar bespaart je een raket… De ontbranders parallel aan elkaar knopen natuurlijk, let daarop! (alhoewel dit bij brugontbranders en een goede accu ook serieel kan…) De voorbereiding en de installatie van de motoren en de electrische ontbranders vergt beduidend meer tijd en zorg, dan wanneer een modelraket wordt gelanceerd met een enkele motor.

 

Wat voorbeelden
		2-Cluster Het plaatsen van een cluster van 2 motoren in een modelraket. Uiteraard moet de ruimte tussen de motorhuizen en de rompbuis wel afgesloten worden. Anders gaat de overdruk van de uitdrijflading verloren door deze openingen en wordt het bergingssysteem niet uit het model geblazen. Hier maak je centreerringen met twee gaten erin, één voor elk motorhuis.

Aansluiten ontbranders Bij een cluster van twee motoren kunnen de draden eenvoudig in elkaar gedraaid worden. Let wel op dat je de draden goed vasthoudt terwijl je dat doet, omdat anders het kopje met ontbrandermateriaal kan breken.

2-Cluster samenstelling in de praktijk:

 

3-Cluster radiaal Het plaatsen van een cluster van 3 motoren in een modelraket. Op de tekening hiernaast zijn de motoren radiaal opgesteld ten opzichte van de centrale verticale as van het model. Dit is de meest ideale opstelling van de motoren omdat ze alle drie zo dicht mogelijk bij de centrale as geplaatst zijn.

Aansluiten ontbranders Bij het aansluiten van een cluster van drie motoren die radiaal opgesteld zijn kan handig gebruik worden gemaakt van een extra plus clip.

 

3-Cluster in-line Het plaatsen van een cluster van 3 motoren in een modelraket. Op de tekening hiernaast zijn de motoren ten opzichte van elkaar 'In-Line' opgesteld. Dit is een iets minder ideale opstelling dan een cluster van 3 radiaal. De centrale verticale as van het model bevindt zich in het midden van de middelste motor. De andere twee motoren bevinden zich net iets verder vanaf die as dan wanneer de radiale opsteling wordt gebruikt. Het nadeel hiervan is dat wanneer één van de twee buitenste motoren niet ontbrandt, er een momentum ontstaat, ten opzichte van de centrale as, door de wel werkende motor. Dit effect is bij radiaal geplaatste motoren iets minder, omdat de afstand van de motoren ten opzichte van de centrale as iets kleiner is. Door dit momentum kan je model meteen na de start een 'kromme' baan gaan beschrijven, wat natuurlijk niet gewenst is. Dit kun je weer tegengaan, door je model lichtjes te laten roteren om zijn lengte-as, tijdens de vlucht.

Aansluiten ontbranders Als de motoren ver uiteen liggen kan gebruik worden gemaakt van een plus en een min hoofddraad. Let wel op een goed contact. Omdat het niet ontbranden van één van de buitenste motoren een groter negatief effect heeft dan bij de radiale opstelling, is hier een zorgzame voorbereiding van nog groter belang.

 

4-Cluster Bij een cluster van 4, zijn de motoren ook radiaal opgesteld ten opzichte van de verticale hoofdas. Een 'In Line' opstelling zou ook kunnen, maar is verre van ideaal. Reden hiervoor is dat de twee buitenste motoren ver van de centrale verticale as van het model verwijderd zijn. Het momentum bij het niet ontbranden van één van deze motoren zal te groot worden om een goede vlucht mogelijk te maken.

Aansluiten ontbranders Aansluiten van een cluster van 4. Let op de twee extra clips. Hier kun je twee plus- en twee mindraden gebruiken. De rechterkant van iedere ontbrander kun je verbinden met de linkerkant van de ernaast gelegen ontbrander, totdat je het kringetje rond bent. Draai de draden in elkaar, zodat er goed contact ontstaat.

Cluster van 4 motoren, succsecvol gestart

Cluster van 5 motoren, succsesvol gestart

 

Het clusteren kan natuurlijk ook wat extremer en een beste uitdaging vormen. Hieronder een 11-cluster met 18mm motoren. Als de kans op het correct en meteen starten van een motor op 90% ligt, is dat bij een 11-cluster nog maar 31%. Bij de eerste twee starts, lukte het hier niet om alle motoren te laten ontbranden. Maar, 9 van de 11 is ook niet slecht...